Συγγραφικό Έργο

Σύντομη Περιγραφή: Mεταξύ είναι και μη είναι, ύπαρξης και ανυπαρξίας, υφίσταται μία εκπληκτική ασυμμετρία μοναδικού οντολογικού βάθους. Το ότι υφίσταται ο κόσμος και τα Όντα είναι θαύμα μέγα και γεγονός μοναδικότατο. Η σύγχρονη φυσική επιστήμη υποπτεύεται ότι θα ήταν δυνατόν να μην υπάρχει ο ουρανός, τα αστέρια και οι γαλαξίες, ή ο άνθρωπος. Έτσι ή απορία για το υπαρκτό είναι υπέρτερη κάθε άλλης σχέσης με αυτό, και μάλιστα όταν ή σχέση με τον κόσμο καταντά ασυνείδητη επιβίωση και κατανάλωση ύλης ή πληροφορίας. Το βιβλίο αυτό είναι μία, έστω άτεχνη και ατελής, κραυγή οδύνης και χαράς για τον κόσμο, τα όντα και το μέλλον τους, πέραν της απλής και χωρίς προοπτική ή νόημα χρήσης του κόσμου.

[…Σελίδες 36-37 …]

…Πιο συγκεκριμένα η παιδεία όλο και λιγότερο αποσκοπεί στην αγωγή-μόρφωση του νέου ανθρώπου, ενώ όλο και περισσότερο αποσκοπεί στην προετοιμασία ανταλλάξιμων εξαρτημάτων στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική μηχανή. Έτσι από πολύ νωρίς οι νέοι άνθρωποι (από το Δημοτικό και το Γυμνάσιο) ωθούνται σε εξειδικεύσεις και επιλογές χάριν του μελλοντικού τους επαγγέλματος, ενώ τραυματίζεται συχνά ανεπανόρθωτα ό βαθύτερος και ουσιαστικός πυρήνας της ανθρώπινης ύπαρξης. Είναι οδυνηρό το γεγονός ότι, ενώ σήμερα ή υπάρχουσα τεχνική και τεχνολογική γνώση επιτρέπει όσο ποτέ άλλοτε την παροχή αληθινής παιδείας-μόρφωσης, διδάσκοντες και διδασκόμενοι είναι εγκλωβισμένοι στην αντι-παιδεία του ωφελιμισμού, του χρησιμοθηρισμού, του ανθρωποποιημένου και ανταγωνιστικού επαγγελματισμού και κερδοσκοπισμού. Το πρόβλημα της παιδείας εστιάζεται στο γεγονός ότι ο μαθητής καλείται μηχανικά και απρόσωπα να αποθηκεύσει μέσα του έτοιμες και προκατασκευασμένες γνώσεις, οι όποιες απλώς θα τον καταστήσουν ωφέλιμο και αποδοτικό χωρίς κανένα σεβασμό της ιδιομορφίας-ιδιοσυγκρασίας και του προσωπικά ανεπανάληπτου χαρακτήρα της κάθε ανθρώπινης ύπαρξης. Για αυτό ό μαθητής εύκολα φθάνει στη πλήρη απώθηση κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας. ¨Έτσι, ενώ δαπανώνται ικανά ποσά του δημόσιου χρήματος στη στοιχειώδη, μέση και ανώτατη παιδεία, τα αποτελέσματα είναι πολύ πιο κάτω του αναμενόμενου. Διότι αν ή μορφή της εκπαίδευσης δεν λειτουργεί μέσα στην ψυχή του μαθητού παρακλητικά προς την αλήθεια και τη χαρά της γνώσης, τότε η υπόθεση της παιδείας θα έχει αποτύχει παντελώς — και έχουμε την τραγική τύχη από την φύση της εργασίας μας να το γνωρίζουμε αδιάψευστα.

Αντίθετα, αν ό τρόπος της παιδείας μας μπορέσει να δημιουργήσει την υποψία ότι δια της παιδείας θα κατορθώσει να πετύχει αυτό που νοστάλγησε ή ψυχή του και που ενδεχομένως του είναι κατ΄ αρχήν απρόσιτο και ασυνείδητο (αυτό για όσους είδαν και γνώρισαν σημαίνει έρως αλήθειας και γνώσεως), τότε μπορεί να «παράγουμε» ακάματους εργάτες της επιστήμης, της τεχνικής, της κοινωνίας και, το κυριότερο ελεύθερους ανθρώπους και πολίτες.

Δηλαδή ο πιο γρήγορος δρόμος για την πολυπόθητη «πρόοδο» είναι ή παιδεία μας να εστιάσει μέσω της γυμναστικής, της μουσικής, της ποίησης των μαθηματικών, φυσικών και άλλων γνώσεων, στην ανάδειξη και φανέρωση μέσα σε κάθε μαθητή του προσωπικά ανεπανάληπτου χαρίσματος της ανιδιοτελούς φιλαλήθειας. Αυτό είναι η μήτρα όλων των τεχνών και των επιστημών.

Ο συγγραφέας αναζητεί την απάντηση στην απορία που του δημιουργήθηκε, όταν τον γέννησε η μητέρα του. Μήπως ξεδιψάσει συναντώντας αληθινά αυτό που ως γλυκιά νοσταλγική απουσία ήταν πάντα παρόν. Αλήθεια, τι άραγε είναι αυτό που βλέπουμε, αυτό που αγγίζουμε, αυτό που είμαστε, αυτό που λείπει; Τούτο το βιβλίο και οι έννοιες που περιέχει είναι ένας καρπός του αγώνα και της αγωνίας του για την οδό, τον δρόμο, το φως και το ταξείδι…

Σε όσους δεν κουράζονται και δεν νυστάζουν έως ότου…

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Η αρχέγονη απορία του ανθρώπου για την ουσία των όντων και την αλήθεια του κόσμου αποτελεί και σήμερα τον καϋμό και την αγωνία κάθε ευαίσθητου ανθρώπου. Στον 20ο αιώνα αρχικά και στον 21ο, όπως φαίνεται όλο και περισσότερο, δοκιμάζεται η αντοχή του ανθρώπου να διασώσει το ανθρώπινο φορτίο της δικής του ύπαρξης ή να απαλλαχθή από αυτό στα όρια ενός κόσμου τεχνολογικά άρτιου, πλην όμως ανίκανου να αποδεχθεί εντός του τον ξεχασμένο «ανθρώπινο πλούτο». Η ανθρώπινη ουσία ως δίψα για την αλήθεια, την ελευθερία, την ομορφιά και την ζωή στην αυθεντικότητα των όρων και όχι ιδεολογικοποιημένα, φαίνεται να είναι το σημείο αναμέτρησης του νέου επερχόμενου κόσμου. Θα υποταχθή ο άνθρωπος στην απρόσωπη θεότητα της όποιας φύσης ή θα διασωθεί η εμπειρία του ανθρώπου ως πρόσωπο μοναδικό και ανεπανάληπτο με όνομα και ταυτότητα; Αυτό φαίνεται ότι θα είναι όλο και περισσότερο το ζήτημα κάθε συζήτησης περί του ανθρώπου και του πολιτισμού του. Ο Ελληνικός κόσμος δημιούργησε και διέδωσε την αντίληψη του ανθρώπου πρόσωπο-πολίτης και κατά συνέπεια την αντίληψη της πόλης και της δημοκρατίας στην ουσιαστική των έκφραση. Σήμερα είναι όσο ποτέ άλλοτε μέγιστα επιτακτική ανάγκη η υπεράσπιση της υπόθεσης του ανθρώπου και της ανθρώπινης ουσίας.

Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό της αγωνίας του γράφοντος για αυτή ταύτη την υπόθεση του ανθρώπου και του κόσμου. Περιλαμβάνει σειρά συνεντεύξεων που δόθηκαν κατά καιρούς τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια καθώς και κείμενα-μελέτες που παρουσιάσθηκαν σε συνέδρια Επιστήμης και Φιλοσοφίας και δημοσιεύτηκαν σε αντίστοιχα περιοδικά. Όσα λέγονται εδώ είναι μια πρόκληση για διάλογο όσον άφορα την σύγχρονη παιδεία και τον σύγχρονο πολιτισμό. Αυτή η πρόκληση για διάλογο απευθύνεται κατά πρώτον στον χώρο της Εκπαίδευσης αλλά και πιο πέρα στον κόσμο της Πολι­τικής, της Φιλοσοφίας, της Θεολογίας, της Τέχνης, της Οικονομίας. Η συσωρευμένη σήμερα γνώση του ανθρώπου επιβάλλει σε όλους μας να αναζητήσουμε τους δρόμους αναθεώρησης ενός νεκροθαπτικού κοσμοειδώλου που αφανώς κυριαρχεί μέσα μας και στον έξω κόσμο. Ο Ηράκλειτος θα μας υπενθυμίζει διαρκώς τούτη την ανάγκη λέγοντας «εδιζησάμην εμεωυτόν», δηλαδή αναζήτησα τον εαυτόν μου. Και το Ευαγγέλιο απευθυνόμενο στον κάθε Πέτρο της κάθε εποχής και της κάθε ιστορίας θα προτρέπει «επανάγαγε εις βάθος». Αυτό είναι το πρωτοάθλημα κάθε εποχής και κάθε ανθρώπου που στις ημέρες μας αποκτά μέγιστη ιδιαιτερότητα και σημασία. Ίσως καμμία εποχή του παρελθόντος δεν ήταν τόσο εσχατολογική όσο η σύγχρονη εποχή.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΥ

• Γνώση του πάθους και του βάθους
• Περιβάλλον, παιδεία, άνθρωπος και πολιτισμός (Πρακτικά Επιμορφωτικής συνάντησης με θέμα: «Περιβάλλον – Παιδεία – Πολιτισμός» στην Καρδαμύλη της Μάνης το 2002, Έκδοση Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, Αθήνα 2004).
• Χάος και Πολυπλοκότητα η 3η επανάσταση στη Φυσική Θεωρία. Μετάβαση σε ένα νέο επιστημονικό κοσμοείδωλο. Η δυναμική των συσχετίσεων και των μορφών (Πρακτικά του Πανελληνίου συμποσίου «Μεγάλες στιγμές της φυσικής» στην Καστοριά το 2002, Έκδοση Ένωσης Ελλήνων Φυσικών).
• Από την Κβαντομηχανική και την Πολυπλοκότητα στο Πρόσωπο! Σύγχρονη Φυσική θεωρία και Κοινωνία της Ανάπτυξης. Το σκάνδαλο της κυριαρχίας του ανθρώπου (Το κείμενο αυτό αποτελεί την τελική διατύπωση σκέψεων μετά από συνέντευξη με τον Γιώργο Αλεξάνδρου στο περιοδικό «Στρατηγική»).
• Εφ’ όλης της ύλης (Συνέντευξη με τους Μπάμπη Γαμβρέλη και Βασίλειο Μαρουλά).
• Στον κόσμο της πολυπλοκότητας και της σιωπής (Συνέντευξη στο Ν. Κόκκα στο περιοδικό «Τελεία και Παύλα». Η συνάντηση έγινε στο γραφείο του Γ. Παύλου. Η συζήτηση άρχισε μετά τα μεσάνυχτα, την ώρα που στην Πολυτεχνική Σχολή απλώνεται μια όμορφη γαλήνη ενώ αρκετά γραφεία μένουν ακόμα ανοιχτά με πανεπιστημιακούς και ερευνητές του Δ.Π.Θ. να εργάζονται σε μία άλλη πνευματική διάσταση. Θέλαμε να συζητήσουμε για θέματα που σχετίζονται με την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την παιδεία, τον Ελληνισμό και την Θράκη, θέματα με τα οποία ο Γ. Παύλος έχει συχνά ασχοληθεί τόσο μέσα από τα κείμενα και τις διαλέξεις του όσο και μέσα από την ίδια τη ζωή του. Η συζήτηση αναπόφευκτα άγγιξε πολλά άλλα θέματα και προβλήματα του σύγχρονου κόσμου).
• Ένα σύγχρονο μάθημα από τον αρχαίο δάσκαλο Σωκράτη τον Αθηναίο (Μια συνέντευξη για τον Σωκράτη στα πλαίσια διεθνούς φιλοσοφικού συνεδρίου για την Σωκρατική Φιλοσοφία, Σάμος, Αύγουστος 1990).
• Δύο θεσμοί πανάρχαιοι: Εκκλησία – Πολιτεία (Συνέντευξη με τον Μπάμπη Γαμβρέλη στο Περιοδικό της Πόλης).

(Ο συγγραφέας παραχωρεί όλα τα έσοδα από τα πνευματικά του δικαιώματα επί του παρόντος βιβλίου στο ΤΑΜΙΕΙΟΝ ΘΡΑΚΗΣ για υποστήριξη του προγράμματος ‘ΕΛΛΑΔΑ – ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ’)